Dư luận xã hội ở Việt Nam trước thềm Đại hội Đảng lần thứ 14 đang chứng kiến sự quan tâm rộng khắp của công chúng, không chỉ dừng ở kết quả Nhân sự “cấp cao” sẽ ra sao, mà còn là câu hỏi: liệu ông Tô Lâm có phải rời khỏi quyền lực?
Theo thông lệ chính trị, Hội nghị Trung ương lần thứ 14 sẽ có vai trò trong việc “chốt” danh sách Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương và các vị trí lãnh đạo chủ chốt cho nhiệm kỳ kế tiếp. Và đây cũng là hội nghị Trung ương cuối cùng.
Còn Hội nghị Trung ương lần thứ 15 là là điều hiếm gặp và hội nghị này chỉ mang tính phát sinh chỉ xảy ra khi nội bộ của lãnh đạo cao cấp trong Đảng nảy sinh các bất đồng không thỏa thuận được.
Việc Hội nghị Trung ương 15 bị hoãn đi, hoãn lại và vẫn chưa thể diễn ra, được cho là liên quan đến “trường hợp đặc biệt” đối với một số nhân vật lãnh đạo đã quá tuổi nhưng vẫn muốn tiếp tục ở lại sau Đại hội 14.
Từ đó đã làm dấy lên các tin đồn bất lợi cho đương kim Tổng Bí thư, với các đánh giá cho rằng nội bộ lãnh đạo Đảng đang tồn tại những bất đồng sâu sắc chưa từng thấy.
Trong bối cảnh, mối quan hệ căng thẳng giữa phe Công an, của ông Tô Lâm, và phe Quân đội nổi đang nổi lên như một xung đột chính khó có thể có hồi kết.
Theo giới quan sát cho rằng, sự trỗi dậy mạnh mẽ của Bộ Công an trong thời gian hơn một năm qua dưới thời của Tổng Bí thư Tô Lâm là nguyên nhân mấu chốt. Theo đó, sự lớn mạnh bất thường của phe Công an, đã tạo ra cảm giác “lệch pha quyền lực”.
Điều này không chỉ gây phản ứng trong nội bộ Đảng mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến cảm nhận của một số đông công chúng, về xu hướng tập trung quyền lực qua lớn vào ngành Công an đã khiến dư luận xã hội hết sức bức xúc.
Việc nhiều vị trí then chốt của bộ máy đảng, và nhà nước đều do những người xuất thân từ ngành Công an, hay có quan hệ thân hữu với ông Tô Lâm nắm giữ, đã khiến câu hỏi về tính cân bằng thể chế được đặt ra.
Đáng chú ý, trong bức tranh quyền lực đang dịch chuyển, Chủ tịch nước Lương Cường – một nhân vật lâu nay được đánh giá là khá mờ nhạt – lại bất ngờ nổi lên như một yếu tố có tính quyết định.
Ông Lương Cường xuất thân từ Quân đội và được đào tạo nhiều năm ở Trung quốc được cho là có quan hệ gần gũi với Bắc Kinh, là đại diện cho nhóm lãnh đạo có xu hướng bảo thủ luôn kiên định “tuyệt đối” mọi nguyên tắc của Đảng.
Nếu ông Cường và phe Quân đội thành công trong việc ngăn ông Tô Lâm tái nhiệm với tư cách “trường hợp đặc biệt”, thì vai trò của Chủ tịch nước có thể trở thành “nhân tố” quyết định cho một sự sắp xếp quyền lực hoàn tòan mới.
Đây chính là lý do vì sao các nghi vấn về “bàn tay Bắc Kinh” bắt đầu xuất hiện trong giới quan sát và phân tích chính trị trong và ngoài nước.
Bởi lý do, Việt Nam có mối quan hệ chính trị đặc biệt với Trung Quốc, và Bắc Kinh luôn theo dõi sát sao các chuyển động nhân sự cấp cao tại Hà Nội.
Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có bằng chứng cụ thể nào cho thấy Trung Nam Hải đang trực tiếp can thiệp vào quá trình nhân sự của Đại hội 14. Thay vào đó, các biến động hiện nay chủ yếu bắt nguồn từ mâu thuẫn nội sinh.
Đó là sự cạnh tranh quyền lực giữa các phe nhóm lợi ích trong Đảng, được thúc đẩy bởi những mục tiêu và chính sách mang tính lợi ích nhóm nhưng không đạt được sự đồng thuận.
Việc một bộ phận lớn công chúng trên mạng xã hội tỏ ra “phấn khích” trước khả năng ông Tô Lâm phải rời cương vị Tổng Bí thư đã phản ánh một thực tế đáng chú ý: niềm tin xã hội đối với người đứng đầu của Đảng đã không còn.
Tuy nhiên, việc Tổng Bí thư Tô Lâm có tiếp tục ở lại sau Đại hội 14 hay không sẽ là kết quả của sự mặc cả quyền lực giữa các phe cánh, hơn là tác động của một “bàn tay vô hình” từ bên ngoài biên giới.
Trà My – Thoibao.de
