Sau khi Hội nghị Trung ương 15 khép lại, chính trường Việt Nam nhanh chóng chứng kiến một loạt động thái mang tính biểu tượng và chính trị sâu sắc của Tổng Bí thư Tô Lâm.
Việc bị can Lê Thanh Thản, Chủ tịch Tập đoàn Mường Thanh, một đại gia thân thiết của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp tục bị truy tố trong một vụ án kéo dài hơn 6 năm không chỉ là diễn biến tố tụng đơn lẻ.
Theo giới quan sát chính trị, nó phản ánh cách Tô Lâm đang tái định hình trật tự quyền lực sau Hội nghị Trung ương 15, đặc biệt trong mối quan hệ với “di sản chính trị” của người tiền nhiệm Nguyễn Phú Trọng.
Chỉ sau 6 tháng sau khi ông Nguyễn Phú Trọng qua đời, sự im lặng gần như tuyệt đối của hệ thống tuyên truyền chính thống đối với ông Trọng đã gây ngạc nhiên cho không ít người.
Ở thời điểm trước khi ông Trọng từ trần, nhiều bài viết từng tôn vinh ông sánh ngang với các biểu tượng lớn của cách mạng Việt Nam như Hồ Chí Minh hay Võ Nguyên Giáp…
Thế nhưng, đến ngày giỗ đầu của ông Trọng, báo chí nhà nước hầu như không hề nhắc tới. Sự “lãng quên” này mang ý nghĩa chính trị, đó là: một sự “đoạn tuyệt” có chủ ý của ông Lâm với di sản của người tiền nhiệm.
Mà chuỗi kỷ luật gây chấn động trước đó đã đặt nền móng cho quá trình này. Hàng loạt cựu lãnh đạo cấp cao từng được xem là trụ cột của hệ thống dưới thời ông Nguyễn Phú Trọng, từ cựu Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, cựu Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đến cựu Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng…, đều lần lượt bị rời khỏi vũ đài chính trị.
Theo giới phân tích quốc tế, đây không chỉ là việc xử lý các cá nhân sai phạm, mà là sự sụp đổ đồng loạt của một mạng lưới quyền lực của ông Trọng từng được gây dựng qua nhiều nhiệm kỳ trước đó.
Trong truyền thống chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam, việc xử lý “tàn dư” của một lãnh đạo tiền nhiệm ngay trong giai đoạn chuẩn bị Đại hội Đảng lần thứ 14, là điều hiếm thấy, càng hiếm hơn khi nó diễn ra theo cách đồng loạt, quyết liệt và không khoan nhượng như vậy.
Vẫn theo giới phân tích quốc tế, ông Tô Lâm đang tiến hành một cuộc “thanh lọc quyền lực” có tính toán cao, trong đó mục tiêu không chỉ là chỉnh đốn nội bộ, mà còn là dọn sạch bàn cờ cho Đại hội 14.
Việc loại bỏ những nhân vật gắn liền với di sản nhân sự của ông Trọng giúp ông Tô Lâm đạt được nhiều mục tiêu cùng lúc.
Đó là: triệt tiêu trung tâm quyền lực tiềm tàng nhất nhằm làm suy yếu các phe phái bảo thủ trong Đảng, đồng thời gửi đi tín hiệu cảnh báo mạnh mẽ tới các Ủy viên Trung ương hiện còn do dự về lập trường chính trị.
Vụ việc liên quan đến ông Lê Thanh Thản, một doanh nhân từng được xem là có quan hệ gần gũi với cố Tổng Bí thư Trọng, vì thế được nhìn nhận như một mắt xích trong quá trình “xóa dấu vết” của di sản cũ, hơn là một vụ án kinh tế đơn thuần.
Tuy nhiên, chiến lược này của ông Tô Lâm cũng tiềm ẩn rủi ro. Việc tập trung quyền lực quá nhanh và quá mạnh có thể tạo ra tâm lý bất an trong nội bộ của Đảng, khi thông điệp gửi đi là “không còn chỗ cho sự chần chừ”.
Đáng chú ý, sự im lặng kéo dài xung quanh những câu hỏi chưa được giải đáp về cái chết “bí ẩn” của ông Nguyễn Phú Trọng, liên quan đến các tình tiết trong việc điều trị tại Quân y viện 108, càng làm gia tăng sự nghi ngờ của dư luận xã hội với ông Tô Lâm.
Việc ông Tô Lâm dường như chủ động đoạn tuyệt với di sản của người tiền nhiệm Nguyễn Phú Trọng đã cho thấy một tham vọng rõ ràng, nhằm thiết lập một trật tự quyền lực mới mang dấu ấn cá nhân của ông Tô Lâm, trước thềm Đại hội 14.
Câu hỏi lớn còn lại là liệu chiến lược “xóa sạch di sản cũ” này sẽ giúp củng cố sự ổn định lâu dài, hay sẽ tạo ra những vết rạn ngầm trong nội bộ Đảng và niềm tin xã hội?
Trà My – Thoibao.de
